بررسی و نقد مبانی حقوقی اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل با تکیه بر نهج البلاغه

موضوع مقایسه، نقد و بررسی مبانی حقوقی اعلامی? جهانی حقوق بشر با مبانی حقوقی مطرح شده در نهج البلاغه امام علی (علیه السلام) است. نویسنده به روش توصیفی ـ تحلیلی به مقایسه مبانی حقوقی موجود در این دو سند مهم حقوقی جهان می پردازد و ضمن استخراج شباهتها و تفاوتهای آنها، ریشه های تفاوت در این دو سند را تحلیل می کند. برای این منظور وی ابتدا به تعریف دقیق واژه های چون حق و حقوق بشر در مکتبهای گوناگون می پردازد و سپس تاریخچه نسبتا جامعی از حقوق بشر از زمانهای کهن تا به امروز و چگونگی تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر ارائه می دهد، آنگاه در دو فصل مجزا به استخراج مبانی حقوقی موجود در اعلامیه جهانی حقوق بشر و کتاب نهج البلاغه در بخش های مبانی خدا شناختی، مبانی انسان شناختی و مبانی جهان شناختی با ارائه مثالها و شواهدی از کتاب نهج البلاغه می پردازد و در نهایت با مقایسه و تجزیه و تحلیل آنها، ریشه های تضاد و تفاوتی را که امروز در زمینه اجرای حقوق بشر در جهان حکمفرماست را ارائه می دهد. نویسنده در این بررسی به این نتیجه می رسد که با وجود اشتراکات فراوان مبانی حقوقی در این دو سند، تفاوت و نوع نگاهی که به منشاء حقوق و انسان در آنها وجود دارد عملا موجب تفاوت قابل توجه این دو سند در جهت گیریهای اجتماعی و سیاسی شده است. در حالی که بانیان اعلامیه، منشاء حقوق بشر را ذاتی و طبیعی می دانند، امام (علیه‏السلام) ، منشا حقوق را الهی می داند و تمامی حقوق دیگر را در طول این حق و در جهت ادای حق الهی می داند. به تبع چنین تفکری، بانیان اعلامیه عمدتا در عرصه مدنیت و اجتماع رویکرد تک ساحتی دارند و به جنبه الهی، معنوی و اخروی انسان توجه چندانی ندارند. به عبارت دیگر، اعلامیه جهانی حقوق بشر، عمدتا روحی بشرمحورانه دارد در حالیکه حقوق بشر در نهج البلاغه از اساسی خدامحورانه برخوردار است.